Terugblik dilemma van mei: Snoepen of een halt toeroepen?!  

Een cliënt wordt steeds zwaarder door te veel eten en snoepen. Inmiddels heeft dit wat negatieve gevolgen voor de gezondheid. Dit zorgt bij de cliënt (nog) niet voor verandering van het gedrag. De zus van de cliënt verwijt het team dat zij te weinig doen aan het overgewicht. De cliënt is formeel handelingsbekwaam. De teamleden denken verschillend over gezondheid, eigen regie, behoeften, verantwoordelijkheid hierin.... Op andere gebieden gaat het goed met de cliënt. 

In de reacties online wordt genoemd dat negatieve aandacht voor eten averechts kan werken en dat zoeken naar positieve samenwerking in de driehoek met zus zou kunnen helpen. Hier zie je de resultaten van de poll:  

We zullen voor deze casus de eerste 4 stappen van het stappenplan als voorbeeld uitwerken.   

Wat is de situatie rondom het dilemma? Situaties zijn zelden zwart-wit. Dus we onderzoeken eerst de context. We werken twee verschillende contexten uit:   

Situatie 1 

1. De cliënt had een gezond gewicht en at normaal.  
2. Hij heeft in afgelopen jaar nare ervaringen gehad die zijn zelfbeeld geen goed hebben gedaan. 
3. Cliënt meer gaan eten en snoepen, en trekt zich terug achter de TV. 
4. Hij verzorgt zijn kleding en appartement niet meer zo goed.  
5. Hij beseft dat hij ongezond bezig is en speekt negatief over zichzelf. 
6. Cliënt wil ‘geen gezeur’ over zijn gedrag.  
7. Zijn zus ziet vooral zijn overgewicht en vindt dat de begeleiders moeten ingrijpen.  
8. Het team praat bewust nog niet met hem over zijn eten om de negatieve aandacht weg te halen en werkt aan zijn psychische behoeften en zelfbeeld. 

Situatie 2 

1. De ouders van de cliënt hadden ernstig overgewicht 
2. Zij zijn overleden aan complicaties van diabetes type 2.  
3. Cliënt woonde lange tijd bij zijn zus die gedisciplineerd omging met eten en hem hierin stuurde.  
4. Sinds een jaar heeft hij meer ruimte om zelf te bepalen wat hij eet.  
5. De groep houdt van lekker eten en maakt regelmatig samen iets. Cliënt geniet daarvan.  
6. Zijn zus maakt zich zorgen en vindt de kwaliteit van zorg onder de maat. Zij vindt dat het team hem moet begrenzen. net zoals zij deed.  
7. Cliënt geniet ervan dat hij zelf dingen kan bepalen en ontwikkelt zich positief. Hij wil zelf bepalen wat hij eet en wil mee kunnen doen met de groep.  
8. Het team geeft hem graag de ruimte om zijn eigen vrijheid, behoeften en grenzen te ontdekken, maar maakt zich wel zorgen over zijn gezondheid. 

Wie zijn de belangrijkste betrokkenen? Voor wie staat er vooral iets op het spel? De cliënt, de zus en het team, mogelijk ook de gedragsdeskundige. 

Welke waarden worden (gezien vanuit het perspectief van de betrokkenen) bedreigd?  

In situatie 1: 

1. Cliënt: comfort, hij wil doen wat fijn voelt; zelfbepaling; ook gezondheid, maar dat lijkt ondergeschikt.
2. Zus: gezondheid en fitheid die bedreigd worden.
3. Team (verschilt per teamlid): herstel en eigenwaarde van cliënt, kwaliteit van zorg, gezondheid. 
4. Gedragsdeskundige: herstel, gezondheid, verantwoordelijkheid, kwaliteit van leven.  
   
   

In situatie 2: 

1. Cliënt: gezelligheid, saamhorigheid, erbij horen, vrijheid en zelfbepaling.
2. Zus: gezondheid, bescherming, discipline Team (verschilt per teamlid): gezelligheid, plezier/genieten, zelfbepaling, gezondheid, zelfbeheersing en verantwoordelijkheid. 
3. Gedragskundige: gezelligheid, zelfbepaling en zelfbeheersing, verantwoordelijkheid, kwaliteit. 

Hoe zou je de morele vraag kunnen formuleren? 

In situatie 1: 

1. Moeten we de eigen regie van cliënt beperken omwille van zijn gezondheid, ook als hij hier niet over wil praten en we daarmee zijn psychische herstel mogelijk vertragen?
2. Of bijvoorbeeld: mogen wij het ongezonde eetpatroon bewust blijven negeren omwille van zijn psychische herstel, nu dit negatieve gevolgen krijgt voor zijn gezondheid? 

In situatie 2: 

1. Is het nog verantwoord om de cliënt zijn eigen grenzen te laten bepalen, nu we zien dat dit negatieve gevolgen heeft voor zijn gezondheid?
2. Of bijvoorbeeld: moeten wij ons omwille van de gezondheid nu tegen zijn wil in gaan bemoeien met zijn eetkeuzes, terwijl we zien dat hij zich verder goed ontwikkelt in zelfstandigheid en eigen regie? 

Maak een zorgvuldige afweging

Waarschijnlijk heb je door de vorige stappen al mogelijkheden gezien om keuzes te maken die recht doen aan zoveel mogelijk waarden voor de betrokkenen. De rest van het dilemma mag je zelf doordenken

Het dilemma van deze maand is: 
Moet je wel of niet melden? 

Je bent ambulant begeleider en begeleidt een cliënt die zelfstandig woont. Hij blowt veel en gebruikt cocaïne en heeft een IQ van 55. Hij is terughoudend naar begeleiders en vertrouwt hen niet snel. Je hebt daarom flink geïnvesteerd in het opbouwen van een vertrouwensband. Op een dag is die blijkbaar zo goed dat hij ineens trots zijn wietplantage laat zien in een omgebouwde kast, duidelijk meer dan de toegestane hoeveelheid. Je benoemt dit en informeert hem over de regels en risico’s. Cliënt doet hier vooralsnog niets mee.  Dilemma: meld je de illegale wietplantage bij de verhuurder, met het risico dat de cliënt helemaal geen begeleiding meer wil ontvangen?