Voor het vorige dilemma hadden we de eerste vier stappen van het stappenplan als voorbeeld uitgewerkt. Deze keer beginnen we bij stap vier en kijken we hoe je de afweging kunt maken. 

Stap 4: Wat is de morele vraag? 

De morele vraag kan op verschillende manieren geformuleerd worden. Zorg ervoor dat je pijnpunt duidelijk wordt. Bijvoorbeeld: 
1. Mag ik/Kan ik/Moet ik omwille van de begeleidingsrelatie met de cliënt, de illegale wietplantage (met alle risico’s) laten voortbestaan? 

óf 
2. Mag ik/ Kan ik/ Moet ik een melding doen van de illegale wietplantage van de cliënt, als het waarschijnlijk ten koste gaat van de begeleidingsrelatie?  

Stap 5: Maak een zorgvuldige afweging Bij deze stap weeg je de waarden en de risico’s zo goed mogelijk tegen elkaar af. Wat voor immoreels dreigt er te gebeuren? Bijvoorbeeld: 

• Medeplichtigheid aan een overtreding van de wet: een illegale activiteit.  
• Beschadiging van vertrouwen: de cliënt heeft je de wietplantage in vertrouwen laten zien.   
• Schade berokkenen aan de cliënt en de maatschappij: de cliënt heeft begeleiding nodig om enigszins te kunnen functioneren in de maatschappij. Na een melding zal hij waarschijnlijk geen zorg meer accepteren.  
• Nalatigheid: de cliënt loopt risico op uithuiszetting bij ontdekking. Overziet de cliënt dit risico?  

Bevragen van de risico’s en waarden: 

• Medeplichtigheid: melden is moreel wenselijk, maar wettelijk niet verplicht.  
• Beschadiging van vertrouwen: de vertrouwensband is voor begeleiding de belangrijkste basis. En vertrouwelijkheid heeft een grens: waar veiligheid direct in het geding is en niet anders kan worden geborgd. De vraag is of de veiligheid direct in het geding is door de illegale wietplantage. 
• Schade berokkenen aan de cliënt (afglijden) en de maatschappij: je weet niet zeker of de cliënt geen begeleiding meer zou accepteren na een melding. Ook is er de mogelijkheid een anonieme melding te doen. Als de cliënt problemen met zijn verhuurder krijgt door jouw melding is de kans dat hij op straat komt en nog verder afglijdt reëel, net als de kans dat hij onbereikbaar wordt voor begeleiding.  
• Nalatigheid: het risico op uithuiszetting is reëel. Je moet checken of anderen ook direct risico lopen (bijv. door kortsluiting, brand). In deze casus is de wietplantage wel groter dan wettelijk toegestaan, maar niet heel groot of professioneel. Anderen lopen geen direct gevaar. Met name de cliënt zelf loopt risico. Je hebt mogelijkheden om de cliënt hierover te informeren, scenario’s te bespreken. 

Afweging: In deze situatie loopt alleen de cliënt zelf risico. Het risico voor de cliënt op toevallige ontdekking is niet heel groot. Dit schept tijd om te zien of begeleiding gaat leiden tot betere keuzes bij hem. Het risico op uitzetting is groot als jij een melding doet. De gevolgen hiervan zouden groot zijn voor de cliënt en de maatschappij. Naar waarschijnlijkheid groter dan de risico’s van zijn illegale, maar ook weer niet hele grote of professionele wietplantage. Wat je wel kunt doen is de cliënt informeren over de risico’s, scenario’s doornemen, de vertrouwensband actief versterken, kijken of er andere betrokkenen zijn die positieve invloed kunnen uitoefenen, onderzoeken of je de cliënt kunt helpen om de winst die hij uit zijn wietplantage haalt op een andere, legale manier te bewerkstelligen. Ook is het belangrijk om je overwegingen vast te leggen en alle gebeurtenissen met betrekking tot dit onderwerp te rapporteren. Mogelijk heb je zelf nog gewetensnood. Hierover kun je in gesprek met je leidinggevende.