Begrijpen en begrepen worden is van levensbelang. Maar dit gaat niet voor iedereen vanzelf. Het heeft een enorme invloed als je niet goed duidelijk kunt maken wat je nodig hebt of wilt. Of als je niet begrijpt wat je leest of wat de ander zegt. Dit heeft invloed op je welzijn en op het ervaren van het ‘gewone leven’. Ragnhild Zwijnenburg en Petra Pouyet zijn expert in totale communicatie. Zij helpen cliënten en begeleiders in hun communicatie: ‘Communicatie is belangrijk maar ook ingewikkeld. Ondanks dat het heel simpel lijkt.’
Het is 15 jaar geleden dat Profila Zorggroep aan de slag ging met totale communicatie. Een methode die de communicatie met, en vooral het begrijpen van, cliënten ondersteunt en sterker maakt. Hierbij wordt gebruik gemaakt van diverse communicatiemiddelen. Denk aan pictogrammen, gebaren, tekeningen, kleuren, een weekplanner en een stappen- en/of signaleringsplan.
Pionier
Ragnhild Zwijnenburg is de pionier. Zij heeft al eerder ervaring opgedaan op dit gebied. Maar het inpassen van totale communicatie binnen Profila Zorggroep was een zoektocht. ‘In die tijd was totale communicatie vooral gericht op mensen met een auditieve en communicatieve beperking. En niet zozeer op mensen met een licht verstandelijke beperking. Er was weinig informatie over te vinden en dat maakte het ingewikkeld om een goede vertaalslag te maken. Door veel trainen, observeren, het ‘gewoon doen’ en kijken in de keuken van andere organisaties, ben ik waar ik nu ben.’
Ragnhild is nu niet meer de enige specialist totale communicatie. Petra Pouyet kwam haar in 2023 versterken. Petra: ‘Goed communiceren is zo belangrijk! En het is ingewikkeld, ondanks dat het zo simpel lijkt.’
‘Bij het gebruiken van ondersteunende beelden denken mensen snel aan mensen met een verstandelijke beperking. Maar ook binnen de GGZ (geestelijke gezondheidszorg) gebruiken wij ondersteunend materiaal. Dat helpt je beter te onthouden wat er gezegd is. Maar het helpt ook om beter begrepen te worden. Elkaar begrijpen, dat is de rode draad bij zowel LVB (licht verstandelijke beperking) als bij GGZ (geestelijke gezondheidszorg).’
Persoonlijke vragen
Ragnhild en Petra helpen cliënten en begeleiders persoonlijk. Maar ze maken ook ondersteunend materiaal. Ragnhild: ‘Een mooi voorbeeld is het ondersteunen van iemand met een verstandelijke beperking die de Nederlandse taal niet goed kent. Haar begeleider vroeg ons te gaan helpen in hun onderlinge communicatie.’
‘Dat deden we met tekeningen, pictogrammen, foto’s en visuele stappenplannen. Dus de begeleider doet de activiteiten voor (helemaal Triple-C). En als steun gebruikt de begeleider visueel materiaal. Zo kan de cliënt het ook als de begeleider even niet beschikbaar is.’
‘We ondersteunen ook cliënten met NAH (Niet Aangeboren Hersenletsel)’, vult Petra aan. Zij hebben bijvoorbeeld afasie (het niet op woorden kunnen komen). En dan kijken wij hoe wij kunnen helpen met communiceren. We komen regelmatig op de locaties en bij mensen thuis. We helpen dus bij persoonlijke vragen, maar ook vragen van de groep. We kijken bij alles naar wat mensen nodig hebben en hoe we hen kunnen steunen.’
Niet kinderachtig
Ragnhild en Petra ondersteunen ook de stafdiensten, zoals het communicatieteam en het innovatieadviesteam. Ze hebben raakvlakken met bijna elk deel van de organisatie. Ragnhild: ‘We willen graag dat iedereen bewust is van hoe hij of zij communiceert. En dat dit soms niet voor iedereen te begrijpen is. Dat vergeten we nog wel eens. Kijk daarom naar de persoon met wie je communiceert. Wat heeft hij of zij nodig en hoe kun je hier het beste op aansluiten?
En tekenen terwijl je iets vertelt, is niet kinderachtig. Petra: ‘Het helpt echt en gelukkig doen we het ook steeds meer. Kijk maar eens naar het cursusaanbod van zakelijk tekenen. In het bedrijfsleven zie je dit al volop.’
‘De zorg loopt hierin wat achter, hoewel we zien dat steeds meer van onze begeleiders dit oppakken. Ze zien ook dat het werkt. Je hoeft echt geen fantastische tekenaar te zijn om hiermee aan de slag te gaan. Het maakt niet uit hoe het er uit ziet. Leg de lat niet te hoog en zie er ook de lol van in. Stokpoppetjes met harkvingers kunnen ook veel vertellen.’
Bewustwording
Bewustwording is voor onze communicatiespecialisten het belangrijkst. ‘We hebben liever dat collega’s ons te vaak benaderen dan helemaal niet. Er is zoveel materiaal beschikbaar. En het hoeft niet altijd groots te zijn. Even met elkaar sparren en buiten de kaders denken kan al zoveel betekenen.’
Dat Ragnhild en Petra gedreven zijn is duidelijk. ‘We willen niets liever dan dat onze cliënten begrijpen wat er gebeurt. En dat ze hun dag kunnen overzien. Dat geeft zoveel rust. Cliënten proberen met hun gedrag te vertellen wat ze willen, wat ze bezighoudt. Wij willen hen verschillende manieren van communiceren aanbieden, zodat ze dit makkelijker duidelijk kunnen maken. Zo helpen wij ze hun leven zoveel mogelijk zelf in te richten. Wij zijn dankbaar dat we op deze manier daarbij mogen helpen.
